zondag 29 augustus 2010

Op zoek naar Joseph Kony

1 september 2010, VersPers


Het Internationaal Strafhof zoekt Joseph Kony; één van Afrika’s meest gevreesde en
wreedste rebellen. Ook journalist Matthew Green zoekt Kony. Omdat niemand eigenlijk precies weet wie Kony is en waarom hij nou oorlog voert wil Green het hem zelf gaan vragen. Makkelijker gezegd, dan gedaan. Kony is omgeven door de meest bizarre mythen die de ronde over hem doen. Zo zou hij door stemmen in zijn hoofd geleid worden. Hij is wreed, onberekenbaar, intrigerend maar vooral onvindbaar. Al jarenlang.

Het verzetsleger van de Heer, waar Kony de leiding over heeft, heeft duizenden kinderen ontvoerd die ze als kindsoldaten of als seksslaven gebruiken. Ze zijn erom berucht dat ze de oren van hun slachtoffers afsnijden en hun lippen met een hangslot dichtmaken. Green probeert Kony in het hart van de duisternis en ín het conflictgebied te vinden. Tijdens zijn zoektocht komt hij op het spoor van de werkelijke toedracht van het conflict in Uganda. Is Kony wel de meedogenloze psychopaat, die aangestuurd wordt door stemmen in zijn hoofd, of is hij slechts een figurant in een veel complexer drama?

Het vinden van Kony blijkt uiteindelijk niet het belangrijkste van het verhaal te zijn. Verschillende ontmoetingen met mensen rondom Kony, zowel zijn slachtoffers als zijn aanhangers, maken het daadwerkelijke verhaal.
Tijdens zijn zoektocht beschrijft Green op een heldere en duidelijke manier hoe het
conflict in Uganda is ontstaan. En dat is knap want het conflict in Uganda is, zoals gebruikelijk is in Afrikaanse conflicten, behoorlijk gecompliceerd.

Green duikt de geschiedenis in en zorgt er daarbij voor dat dit niet saai wordt. Hij sleurt je op een levendige manier mee in de geschiedenis van Uganda en daarmee in de geschiedenis van het huidige conflict.
Ook ontvouwt Green dat er veel meer achter de oorlog zit dan de wrede en bijna onmenselijke Kony. Green ontdekt dat het voor sommige machthebbers bepaalt niet slecht uitkomt dat Kony zijn strijd in Noord-Uganda blijft voeren. Zo kan president Museveni, bondgenoot van de VS en van Groot-Brittanië, zichzelf voordoen als de sterke leider dankzij wie het in Uganda relatief rustig is, in vergelijking met buurlanden als Soedan, Congo of Rwanda. Bondgenootschappen tussen Museveni en de opstandelingen in Zuid-Soedan enerzijds, en tussen Kony en de islamistische regering in (Noord-)Soedan anderzijds houden elkaar in evenwicht.
De strijd van Kony tegen Museveni heeft zijn wortels in een decennialang slepend en diepliggend conflict tussen het noorden en het zuiden van Uganda. Maar zolang Kony wordt voorgesteld als een levensgevaarlijke idioot kan president Museveni zijn pijlen richten op Kony, en kan hij op deze manier de onderhuidse spanning tussen het Noorden en het Zuiden van zijn land negeren.

President Museveni heeft bovendien ook ooit zélf een groot deel van de bevolking van Noord-Uganda, de Acholi, waar Kony van afkomstig is , uit hun dorpen verjaagd en in kampen ondergebracht. Door Kony blijvend voor te doen komen als psychopaat, verschuift de aandacht voor Museveni’s eigen misdaden. Wel zo handig natuurlijk.

‘De Tovenaar van de Nijl’ leest makkelijk, terwijl het redelijke complexe zaken uitlegt. Het is zowel een spanende zoektocht, als een interessante geschiedenis van een land en van een conflict waarbij oude tradities genoeg aandacht krijgen. De ‘Tovenaar van de Nijl’ mist niets voor wie wil weten wat er nou precies aan de hand is in Uganda en waarom. Dit boek is af. Een aanrader!