dinsdag 29 maart 2011

Cacao of olie

IS Online

Stel dat onze auto's op cacao rijden en dat koffie de wereldeconomie sterk beïnvloedt. Of dat de internationale media hun camera's 24uur per dag op Abidjan richten en dat de hele wereld daar dagelijks naar kijkt. Of stel dat Ivoriaanse vluchtelingen heel makkelijk in een bootje naar het Europese vaste land kunnen…

Zouden we dan ook een no-fly zone instellen? Zouden we dan ook ons leger inzetten om Nederlanders uit Ivoorkust te halen? Zouden we dan ook dagenlang aan de buis gekluisterd zitten? Zouden we dan ook opeens van steden waar we een paar weken eerder nog nooit van hadden gehoord weten of die in handen zijn van de oppositie of juist niet?

Of zouden de dagelijkse gevechten precies hetzelfde zijn? Zou de internationale gemeenschap nog steeds pijnlijk onzichtbaar zijn? En zou Ivoorkust nog steeds maar zelden de voorpagina’s halen?

En stel dat de buurlanden van Ivoorkust ook opeens onrustig worden na frauduleuze verkiezingen. Zouden we dan spreken van een ‘West-Afrikaanse lente’ of zouden we dan nog méér afhaken dan nu al het geval is omdat het ‘in Afrika toch altijd en overal oorlog is’?

De aandacht voor Libië is uiteraard terecht. Maar waarom is diezelfde aandacht er voor Ivoorkust niet?

maandag 28 maart 2011

Fuseren met Philips

IS Online

Ontwikkelingssamenwerking ligt onder vuur. De oud-directeur van Terre des Hommes wil (nog steeds) fuseren met Philips. Hoogleraar Hoebink stelt dat we door amateurs worden geregeerd. En studenten stellen kritische vragen. Wat is er toch aan de hand? Waarom is er zoveel kritiek en wat voor kansen biedt het bedrijfsleven voor de toekomst van ontwikkelingssamenwerking?


In een zaaltje in het centrum van Leiden wordt door studenten van Studentenvereniging SOL (Studentenvereniging Ontwikkelingssamenwerking Leiden) met elkaar en experts gediscussieerd. “We worden als het om ontwikkelingssamenwerking gaat geregeerd door amateurs”, zegt Paul Hoebink van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Hoebink weerlegt vele kritieken op ontwikkelingssamenwerking. De VVD, met eerst Hirsi Ali en later Boekestijn, noemt het OS-beleid mislukt. “Maar Nederlandse ontwikkelingshulp kan niet heel Afrika veranderen. Ontwikkelingshulp is op haar best een katalysator”, meent Hoebink. Hij is positief over wat ontwikkelingssamenwerking kan bereiken. “Met nieuwe methoden blijkt ook wetenschappelijk dat ontwikkelingssamenwerking effect heeft.” Toch is het debat in Nederland veel negatiever dan in Duitsland en Groot-Brittannië, waar het beleid volgens Hoebink meer toegespitst is op wat er in de wereld speelt. Hoe dit komt, wordt niet precies duidelijk.

Enfant Terrible

In een interview met Ron van Huizen (oud-directeur Terre des Hommes) door Marc Broere (hoofdredacteur Vice Versa) legt van Huizen uit dat die negatieve aandacht volgens hem komt omdat ontwikkelingssamenwerking een industrie is geworden. Bovendien is er weinig animo voor vernieuwingen. Broere zegt dat van Huizen ook toen hij nog directeur was al kritisch was over zijn eigen sector en noemt hem ‘het enfant terrible van de Nederlandse ontwikkelingssamenwerking’. Het enfant terrible is verantwoordelijk voor Johan Cruijffs’ betrokkenheid bij ontwikkelingssamenwerking. “Mijn opa en zijn stiefvader waren beiden terreinknecht bij Ajax. En zelf heb ik ook nog bij Ajax gespeeld…”, vertelt Ron van Huizen trots. Toen Cruijff zijn Johan Cruijff foundation oprichtte hielp van Huizen hem. “Notulen en besluiten maakte ik soms voor de vergadering al. Cruijff hoefde dan alleen te tekenen en kon weer over voetbal praten”, lacht van Huizen. Hij looft Cruijff over zijn gevoel voor mensen. Cruijff zat meteen op dezelfde golflengte met iédereen. “Ook in India waar niemand wist wie hij was…” Van Huizen vindt Cruijff, net als de hele voetballerij, een bedrijf.

Fuseren met Philips geen slecht idee
Maar ontwikkelingssamenwerking in combinatie met bedrijven roept traditioneel veel weerstand op. Van Huizen kan het weten. In 2004 zei hij: “Het zou mijn droom zijn als Terre des Hommes zou fuseren met Philips.” De commotie die na zijn uitspraak in de OS-sector ontstond heeft hij nooit begrepen. Een NGO heeft een andere insteek dan een commercieel bedrijf maar van Huizen ziet ook veel kansen in de door staatssecretaris Knapen gewenste samenwerking tussen de twee. De infrastructuur en kennis van een NGO en de producten die een bedrijf wil verkopen kun je goed aan elkaar koppelen.” Van Huizen ziet nog wel veel verbeteringen die mogelijk zijn. “Samenwerking met het bedrijfsleven is nu altijd ad hoc, zoals na de Tsunami. Er zijn geen langlopende contracten tussen NGO’s en het bedrijfsleven.” Nu het huidige kabinet meer nadruk wil leggen op het bedrijfsleven binnen ontwikkelingssamenwerking wordt zijn opmerking over Philips weer actueel. “Er wordt ook vaak gezegd dat NGO’s kunnen fuseren, dan vind ik mijn idee van fuseren met Philips nog geen slecht idee”, aldus van Huizen. “Als je onderdeel bent van het bedrijf moet Philips altijd rekening houden met de belangen van Terre des Hommes!”, legt de enthousiaste van Huizen uit.

Meer dan alleen bedrijfsleven
Antropoloog Harm van Oudenhoven benadrukt dat het bedrijfsleven niet zonder andere sectoren zoals onderwijs en een goed functionerend overheidsapparaat kan. In Nicaragua zette hij een cacaofabriek op. “Maar ik liep tegen erg veel muren op”, vertelt hij stoïcijns. Lokale wetgeving en belastingwetgeving kwamen soms totaal niet met elkaar overeen en het kostte hem veel moeite en geld om zijn bedrijf officieel te registreren. Ongeletterde en soms wereldvreemde arbeiders hielpen zijn bedrijf vaak ook niet zoals het had gekund.

Kortom: met alléén het bedrijfsleven red de ontwikkelingssamenwerking het niet. Andere sectoren blijven nodig om ontwikkelingssamenwerking, ook in de toekomst, effectief te laten blijven. Veel sprekers benadrukten dat kritische nieuwe geluiden en fris bloed nodig zijn in de sector. Aan kritische geluiden geen gebrek, dus wat dat betreft komt het misschien wel goed met de toekomst van ontwikkelingssamenwerking…

vrijdag 18 maart 2011

Vrouwen en kinderen eerst

"…Onschuldige kinderen en vrouwen zijn dan het slachtoffer." Ik luister naar een interview met Generaal buiten dienst Couzy op Radio 1. Hij vreest dat door, de inmiddels ingestelde, no-fly zone Libië zich tactisch zo opstelt dat het Westen kans loopt ongewild burgerdoelen te raken. Zo kan Gadaffi laten zien hoe wreed de buitenlandse mogendheden zijn. Couzy impliceert dat dat in het bijzonder erg zou zijn omdat vrouwen en kinderen dan slachtoffer kunnen worden.

Nu heeft Couzy enorm veel verstand van dergelijke conflictsituaties. Toch valt het me op dat, zoals vaker in zulke situaties, alléén vrouwen en kinderen onschuldig zijn. Zoals het oude adagiuim luidt: 'Vrouwen en kinderen eerst!'

Ten eerste is de tijd dat vrouwen zich per definitie niet in een oorlog mengen al lang voorbij, als die tijd al ooit bestaan heeft.
Ten tweede worden vrouwen door zo’n uitspraak weggezet als kwetsbare wezentjes. Mocht dit al zo zijn dan geldt dat niet voor álle vrouwen en verdienen ook de vrouwen voor wie dat wel geldt een positievere associatie.
Ten derde impliceert iemand die zoiets zegt dat mannen wel schuldig zijn. Anders zeg je wel onschuldige burgers...
Nu weet ik ook wel dat Couzy het niet zo bedoelt, maar zullen we voortaan gewoon 'onschuldige burgers' zeggen en niet meer 'onschuldige vrouwen'? Dat lijkt me beter. Voor vrouwen én mannen!

zaterdag 12 maart 2011

De eerste vrouw

5 maart 2011,


Afgelopen woensdag tijdens de provinciale verkiezingen zat ik op het stembureau. Na een lange dag, begon na sluiting van het stembureau, het zwaarste gedeelte; het tellen van alle stemmen.

Dat is een hele klus. Een foutje kan niet, dus alle wordt dubbel geteld. Alle stemmen in totaal, alle stemmen per partij, alle stemmen per lijsttrekker, en dan de voorkeursstemmen. Wat mij opviel tijdens het tellen va n de stemmen  was dat, in ieder geval op mijn stembureau in het centrum van Utrecht, erg veel stemmen waren voor de nummer 2 van D66. Uiteindelijk bleek de nummer twee zelfs meer stemmen te hebben gekregen dan de nummer een op de lijst van D66! Leuk voor die persoon en wat minder leuk voor de lijsttrekker. Maar ik was benieuwd hoe dit zou komen… Ik keek wat beter naar de kandidatenlijst. De lijsttrekker bleek een man te zijn en de nummer twee een vrouw.

Bewijzen heb ik natuurlijk niet, maar ik heb toch wel een zwaar vermoeden dat veel D66- kiezers  op de eerste vrouw op de lijst hebben gestemd. Vanwege haar geslacht dus en niet vanwege haar kwaliteiten. Maar waarom stemmen mensen op de eerste vrouw op de lijst? Daarmee bevestig je toch juist dat ze niet op de eerste plek stond. Als we écht iets willen veranderen hieraan moeten we niet vanaf de zijlijn, of vanuit het stemhokje, ons protest uiten. We moeten aan de slag. Ga voor die politieke functie, ga voor die topbaan! Doe het zelf want door stemmen op de eerste vrouw op de lijst weet de vrouw in kwestie nooit zeker of ze nou gekozen is omdat ze zo goed is of omdat ze vrouw is.
Heb jij vorige week ook op de eerste vrouw van jouw partij gestemd? Denk de volgende keer dan  nog eens na waarom je dit doet…