maandag 26 juli 2010

De Boze Burger Ontrafeld

26 mei 2010, VersPers

Hoe komt het dat steeds meer Nederlanders de overheid, het politieke systeem en de maatschappelijke elite als vijand zien? Maarten van Rossem, tv-personality, historicus en Amerika-deskundige, geeft in zijn boek ‘Waarom is de burger boos?’ een helder en tevens gevat antwoord op deze vraag.

Volgens Van Rossem is de burger boos omdat hij zich zorgen maakt over de omvangrijke immigratie en de veronderstelde negatieve effecten daarvan voor de Nederlandse samenleving. Geheel in zijn bekende ontnuchterende, grappige en cynische toon legt Van Rossem deze bewering uit. Hij analyseert wanneer het populisme opkomt en op welke segmenten zij voortborduurt.

Nederland kent een geschiedenis van beleidsconsensus. Door de Paarse coalitie in Nederland, met name de samenwerking tussen de VVD en de PvdA, verdween de echte oppositie. Dit zou dan ook deels de opkomst van de SP verklaren. Na het vertrek van Bolkestein laat rechts dit stukje politieke speelveld liggen. Toch duurt het hierna nog even voordat de charismatische Fortuyn opkomt. Van Rossem legt helder uit hoe populistische leiders inspelen op sentimenten van ontevredenheid en wantrouwen uit de samenleving en hoe zij gebruik maken van de media. Evenals populisme vraagt de medialogica om theater en drama. Fortuyn bleek hierin een genie.

Van Rossem zit er niet verlegen om zijn mening over populisme en Fortuyn te delen. Die mening liegt er niet om. Hij verwijt Fortuyn de hele recente geschiedenis op z’n kop te gooien en niet goed na te denken. Hij zou gelegenheidsargumenten van de rommelzolder van de opiniepagina’s gebruiken. Met name met Fortuyns’ verwijt aan Paars één grote puinhoop van het land te hebben gemaakt wordt door PvdA-lid Van Rossem korte metten gemaakt. Volgens Van Rossem was ‘Paars’ juist een zegen voor het land. Paars voerde Nederland op verschillende terreinen de (Europese) ranglijsten aan. Van Rossem gaat uitgebreid in op Pim Fortuyn. Hij analyseert zijn leiderschap bij Leefbaar Nederland, de breuk daarmee en de opkomst van zijn eigen lijst, zijn dood en de teloorgang van de LPF.

Wat opvallend is is dat het boek, wat de ondertitel ‘over hedendaags populisme’ heeft, erg uitgebreid op Fortuyn ingaat en slechts tegen het einde pas enkele pagina’s aan Geert Wilders besteedt. Wilders is volgens Van Rossem, net als Rita Verdonk, een pseudo-Fortuyn en verkeert in een paranoïde waan. Doordat Van Rossem overdrijft in zijn beschrijvingen voor Wilders en zijn volgers ontstaat het gevaar dat de inhoud verloren gaat. Maar dit is niet het geval. Je kunt makkelijk op de vorm schieten. maar dan heb je de boodschap gemist.

Wie dit boekt koopt met het idee een analyse te krijgen waar de onvrede van de Wildersstemmers vandaan komt, komt ietwat bedrogen uit. Hedendaags populisme, zoals in de ondertitel vermeldt, is breder opgevat dan menigeen wellicht zou denken. Met name de onevenredige aandacht voor Fortuyn is opmerkelijk. De analyses over Fortuyn zijn scherp en goed onderbouwd.

Vooral voor mensen die het boek kunnen lezen met de stem van Van Rossem in het achterhoofd, is het zeer geslaagd. Van Rossem is grappig, scherp en genadeloos. Zoals de lezer van hem kan verwachten.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten